Ultrasonografy przenośne to nowoczesne urządzenia diagnostyczne, które w ostatnich latach zyskały ogromną popularność nie tylko w szpitalach i klinikach, ale również w praktykach lekarskich, ratownictwie medycznym czy weterynarii.

W odróżnieniu od tradycyjnych, stacjonarnych aparatów USG, wersje mobilne cechują się kompaktową budową, niską wagą oraz możliwością łatwego transportu. Te cechy sprawiają, że lekarze mogą wykonywać badania ultrasonograficzne w miejscach, gdzie wcześniej było to trudne lub niemożliwe – w domach pacjentów, w karetkach, a nawet na polu walki czy w rejonach objętych klęską żywiołową.

Współczesne ultrasonografy przenośne oferują zaawansowane funkcje, które jeszcze kilka lat temu były zarezerwowane wyłącznie dla pełnowymiarowych aparatów. Mowa tu m.in. o obrazowaniu w trybie Dopplera, opcji elastografii, 3D/4D czy zaawansowanych algorytmach poprawy jakości obrazu. To wszystko sprawia, że mobilne USG stają się nieocenionym narzędziem w rękach specjalistów wielu dziedzin – od ginekologii, przez kardiologię, aż po anestezjologię i medycynę ratunkową.

Rodzaje aparatów USG – od kieszonkowych po wózkowe

Ultrasonografy przenośne występują w kilku podstawowych wersjach, które różnią się między sobą nie tylko gabarytami, ale również funkcjonalnością, wydajnością i zastosowaniem klinicznym. Do najczęściej spotykanych należą:

• Ultrasonografy kieszonkowe (handheld) – najmniejsze z dostępnych urządzeń, często wielkości smartfona lub tabletu. Mogą być połączone z telefonem lub tabletem za pomocą kabla USB-C albo technologii bezprzewodowej. Przykładami mogą być urządzenia typu Butterfly iQ+ czy Philips Lumify. Idealne dla lekarzy pracujących w terenie oraz podczas wizyt domowych.
• Ultrasonografy laptopowe – kompaktowe urządzenia przypominające laptopa, zazwyczaj wyposażone w ekran o przekątnej 12–15 cali oraz klawiaturę i trackpad. Oferują lepszą jakość obrazu niż modele kieszonkowe i pozwalają na korzystanie z większej liczby sond. Przykład: GE Logiq e, Mindray M8 Elite.
• Ultrasonografy na wózku (kompaktowe przenośne) – pośrednie rozwiązanie między aparatami stacjonarnymi a całkowicie przenośnymi. Umieszczone na mobilnym wózku, są łatwe w transporcie w obrębie placówki medycznej. Zapewniają najwyższą jakość obrazowania i wszystkie zaawansowane funkcje znane z dużych maszyn, np. Samsung UGEO PT60A czy Siemens Acuson P500.

Każdy z wymienionych typów znajduje swoje zastosowanie w zależności od potrzeb użytkownika. W warunkach ambulatoryjnych sprawdzają się modele kieszonkowe i laptopowe, natomiast w oddziałach intensywnej terapii czy salach operacyjnych – mobilne aparaty na wózkach.

Rodzaje sond ultrasonograficznych – klucz do precyzyjnej diagnostyki

Wydajność i wszechstronność ultrasonografu przenośnego w dużej mierze zależy od sond, które można do niego podłączyć. To właśnie sonda odpowiada za przesyłanie fal ultradźwiękowych do ciała pacjenta oraz odbieranie odbitych sygnałów. W zależności od budowy anatomicznej badanej struktury oraz rodzaju badania, stosuje się różne typy sond:

• Sonda liniowa – emitująca fale o wysokiej częstotliwości (7–18 MHz), idealna do obrazowania tkanek powierzchniowych, naczyń krwionośnych, tarczycy, ścięgien, piersi oraz struktur muskulo-szkieletowych. Ze względu na wysoką rozdzielczość obrazu, jest często stosowana w diagnostyce ultrasonograficznej w ortopedii i rehabilitacji.
• Sonda konweksowa – o niższej częstotliwości (2–7 MHz), zapewniająca większą głębokość penetracji. Umożliwia badanie jamy brzusznej, nerek, wątroby, pęcherzyka żółciowego oraz narządów miednicy mniejszej. Szeroki kąt widzenia i dobra penetracja sprawiają, że jest to jedna z najczęściej używanych sond ogólnodiagnostycznych.
• Sonda sektorowa (kardiologiczna) – wykorzystywana głównie w kardiologii, pozwala na uzyskanie obrazu serca przez wąskie okno międzyżebrowe. Charakteryzuje się małą głowicą i szerokim kątem rozwarcia wiązki ultradźwiękowej.
• Sonda endowaginalna / endorektalna – przeznaczona do badań wewnętrznych w ginekologii, urologii i gastroenterologii. Pozwala na uzyskanie precyzyjnych obrazów narządów wewnętrznych poprzez bezpośrednie umieszczenie sondy w jamie ciała.
• Sonda mikrokonweksowa – kompaktowa wersja sondy konweksowej, wykorzystywana najczęściej w badaniach pediatrycznych i neurologicznych, szczególnie w neonatologii do przezciemiączkowego obrazowania mózgu.

Warto zaznaczyć, że nowoczesne ultrasonografy przenośne coraz częściej obsługują sondy bezprzewodowe, co jeszcze bardziej zwiększa mobilność i komfort użytkowania. Technologia ta pozwala na przesyłanie obrazu bezpośrednio do urządzenia mobilnego – smartfona lub tabletu.

Korzyści i przyszłość ultrasonografów przenośnych

Zastosowanie ultrasonografów przenośnych znacząco wpływa na efektywność pracy lekarzy oraz komfort pacjentów. Dzięki mobilnym USG możliwe jest przeprowadzanie szybkich i dokładnych badań przesiewowych oraz monitorowanie stanu pacjenta bez konieczności transportowania go do pracowni diagnostycznej. Jest to nieocenione zwłaszcza w opiece nad pacjentami leżącymi, intensywnej terapii, neonatologii oraz medycynie ratunkowej.

Dodatkową zaletą jest również oszczędność czasu i kosztów – szybka diagnostyka przy łóżku chorego pozwala skrócić czas hospitalizacji oraz ograniczyć liczbę niepotrzebnych badań. Ponadto ultrasonografy przenośne umożliwiają wykonywanie badań w trudno dostępnych rejonach świata, co ma ogromne znaczenie dla misji humanitarnych i działań organizacji medycznych w regionach rozwijających się.

Patrząc w przyszłość, rozwój ultrasonografów przenośnych będzie prawdopodobnie zmierzał w stronę jeszcze większej miniaturyzacji, integracji ze sztuczną inteligencją i chmurą danych oraz rozwoju rozwiązań bezprzewodowych. Możemy spodziewać się również dalszej popularyzacji ultrasonografii point-of-care (POCUS), czyli ultrasonografii wykonywanej bezpośrednio przez lekarza przy pacjencie, bez potrzeby angażowania pracowni diagnostycznej.

Ultrasonografy przenośne to prawdziwa rewolucja w diagnostyce obrazowej – umożliwiają lekarzom szybkie, dokładne i mobilne badania w różnych warunkach i środowiskach. Bogactwo dostępnych aparatów – od kieszonkowych po kompaktowe na wózku – w połączeniu z szerokim wyborem sond pozwala na dopasowanie rozwiązania do niemal każdego zastosowania klinicznego. W erze cyfryzacji i telemedycyny mobilne USG będą odgrywać coraz większą rolę w codziennej praktyce medycznej, zwiększając dostępność diagnostyki i podnosząc jakość opieki zdrowotnej.